ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਉਦਾਹਰਨਾਂ

ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਉਹ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੈਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਐਨੀਅਨਾਂ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੈਸ਼ਨ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਾਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਐਨੀਅਨ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਾਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟੋਲਾਈਟ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ionized ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਦੇ ਦੋ ਸਮੂਹ ਹਨ: ਮਜ਼ਬੂਤ ​​​​ਇਲੈਕਟਰੋਲਾਈਟਸ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ। ਪਹਿਲੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ionized ਹਨ, ਯਾਨੀ 100%. ਸਕਿੰਟ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ 1 ਅਤੇ 10% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ionized ਹਨ। ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਇਲੈਕਟੋਲਾਈਟਸ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆਇਨ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਦੇ ਹੱਲ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਗੈਰ-ਆਇਨਾਈਜ਼ਡ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ।

ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ: ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਜਲਮਈ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ (ਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਐਨੀਅਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟਦੇ)।

ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ

ਕਮਜ਼ੋਰ ਐਸਿਡ ਜਿਵੇਂ ਕਿ HF (ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਲੋਰਿਕ ਐਸਿਡ), HC 2 H 3 O 2 (ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ), H 2 CO 3 (ਕਾਰਬੋਨਿਕ ਐਸਿਡ) ਅਤੇ H 3 PO 4 (ਫਾਸਫੋਰਿਕ ਐਸਿਡ) ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਧਾਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ NH 3 (ਅਮੋਨੀਆ) ਅਤੇ ਸੀ. 5 H 5 N (ਪਾਈਰੀਡੀਨ) ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਵਾਲੇ ਅਣੂ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਲੂਣ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭੰਗ ਕੀਤੇ ਲੂਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ, ਭਾਵੇਂ ਸੀਮਤ ਹੋਵੇ, ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ionized ਹੈ। ਕੁਝ ਲੇਖਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਹੈ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ H+ ਅਤੇ OH- ਆਇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੂਸਰੇ ਇਸਨੂੰ ਗੈਰ-ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਆਇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਡਿਸਸੋਸਿਏਟ ਅਤੇ ਡਿਸਸੋਲਵ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ

ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ ਪਦਾਰਥ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਕਾਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਿਘਨ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵਿਛੋੜਾ ਉਸ ਪਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਭੰਗ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਤਰਲ ਮਿਸ਼ਰਣ ਇੱਕ ਜਲਮਈ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਪੇਤਲੀ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ

ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ, ਸਿਰਕੇ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਾਫ਼ੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਭਾਵ, ਇਹ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਸਿਡ ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟੋਲਾਈਟ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਵਿਭਾਜਨ ਸਥਿਰਤਾ ਛੋਟਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਆਇਨ ਹੋਣਗੇ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਇਸਦੇ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ਡ ਰੂਪ, ਐਥੋਨੋਏਟ (CH 3 COO – ) ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਅਣੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ, ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਈਥੇਨੋਏਟ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਨਿਅਮ ਆਇਨ ਵਿੱਚ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਸੰਤੁਲਨ ਸਥਿਤੀ ਵਿਭਾਜਨ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੀਐਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ, ਜਦੋਂ ਐਥੋਨੋਏਟ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਨੀਅਮ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:

CH 3 COOH + H 2 O ⇆ CH 3 COO –  + H 3 O +

ਨੋਟ : ਐਥੇਨੋਏਟ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​​​ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।